මුන් වහන්සේ වනාහි ත්රිවිධ ශ්රී ශික්ෂාවන් කැමැති වන්නා වූ අතිශයින් ප්රිය කොට හික්මෙන්නා වූ භික්ෂූන් අතර අග්රස්ථානය ලැබූ සේක. උන් වහන්සේ පැවිදි වූ දා පටන් දිනපතා උදේ උදෑසන වැලි දෝතක් ගෙන මෙහි ඇති වැලි ප්රමාණයට මට අද බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් ද ආචාර්ය උපාධ්ය තෙරුන්ගෙන් ද අවවාද ලැබේවායි ප්රාර්ථනා කරන සේක් ඒ නිසාම ශික්ෂාකාමින් අතරෙහි අග්රයයි දක්වන්නාහ. රාහුල මහරහතන් වහන්සේගේ පූර්වාපර චරිත චරිතාපදානය මෙසේ දක්වනු ලැබේ
රාහුල තෙරුන් වහන්සේ මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට පෙර බුදු වූ පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කාලයෙහි හංසවතී නුවර ගොවි මහාසාල කුලයක ඉපිද තම මුතුන් මුතුන් මිත්තන්ගෙන් ලැබී ඇති මහා ධන රාශිය පරලොව යහපත වෙනුවෙන් වාසල් දොරටුව සිට දුගී මගී යාචකයන්ට දුන්හ. හෙතෙම දිනක් මුව සෝදනු පිණිස ගම්න් පිටතට ගිය කල්හි එක්තරා ඉර්ධිමත් තාපස දෙදෙනකු අහසින් එහි පැමිණ සිටිනු දැක එයින් එක් තාපස කෙනෙකුට ආරාධනා කොට නිතිපතා දන් දුන්නේය.
මීට කල්ප ලක්ෂයකට පෙර පදුමුත්තර ලෝකනායකයාණන් වහන්සේ ලෝ සතුන් සසර දුකින් එතෙර කිරීම සඳහා දම් දෙසන සමයෙහි රට්ඨපාල මහරහතන් වහන්සේ මහාසාර කුලයක ඉපිද, වැඩිවියට පත් වූ කල්හි දෙමාපියන්ගේ අභාවයෙන් පසුව මහත් ධනස්කන්දයකට හිමිකම් කියන්නට විය. දිනක් මේ කුල පුත්රයා තමාට පිය උරුමයෙන් හිමි වූ අපරිමිත ධනය පිළිබඳ මෙසේ සිතීය. මාගේ දෙමාපියන් මෙතරම් වු ධනයක් රැස්කොට කිසිවක් නොගෙන පරලොව ගියහ. එබැවින් මා විසින් මේ සියලු ධනයන් පරලොව ගෙන යා යුතුයැ’යි කල්පනා කොට මේ ධනස්කන්ධය පරලොව ගෙන යා හැකි එකම මඟ දන්දීම යැයි නුවණින් දැන එතැන් සිට දුගී මගී යාචකාදීන්ට මහ දන් දෙන්නට වූයේය.
දිනක් තම යහළුවකු සමඟ දිය නෑම සඳහා යමින් සිටිය දී සෘද්ධිමත් තාපසයෙකු දැක උන්වහන්සේ කෙරෙහි පැහැදී, එම තාපසතුමා නිතිපතා තම නිවසට වැඩමවා දනින් පැනින් උපස්ථාන කරන්නට විය. එසේ නිතිපතා දනට වඩින තාපසතුමා දන් වළදා අවසානයේ පින් දෙමින් ‘ සක් දෙවි රජුට මෙන් ඔබට සම්පත් ලැබේවා’ යි ප්රාර්ථනා කරන්නේය. මෙයින් සක්දෙව් සම්පත්තිය පිළිබඳ සිත් අලවාගත් මෙතුමා දිවි අවසානයේ එයින් චුතව දෙව්ලොව සක්දෙවි රජව ඉපිද ඇත.
අප බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි පැවිදිව සසුන් පිළිවෙත් පිරූ කුණ්ඩදාන නම් භික්ෂුවක් වාසය කළහ. උන්වහන්සේ පැවිදි වු දින සිට එක්තරා ස්ත්රියක් උන්වහන්සේ පසු පස හැම විටම, හැම තැනටම එන්නට විය. එහෙත් තෙරුන් වහන්සේ එය නොදක්නා සේක. එහෙත් අනෙකුත් භික්ෂූන් වහන්සේලා ද අවට සිටින ජනයා ද එය දකින්නාහ. උන්වහන්සේ පිඬු සිඟා වැඩිය කල්හි දන් පිළිගන්වන ජනතාව,
“මේ කොටස නුඹ වහන්සේටය. මේ කොටස නුඹ වහන්සේගේ යෙහෙළියටය.”
අවබෝධයෙන් යුතු වචන කථා කරන භික්ෂූන් අතරින් අග්රස්ථානය වංගීස මහරහතන් වහන්සේට හිමි වෙයි. උන්වහන්සේ නිතරම බුදුගුණ වර්ණනා කරයි. විසිතුරු උපමා අලංකාර වචන භාවිත කරමින් නොයෙක් පද සිය දහස් ගණනින් බුදුගුණ වර්ණනා කරමින් සර්වඥයන් වහන්සේ කරා එළඹෙයි. එහෙයින් අවබෝධයෙන් යුතු වචන කථා කරන භික්ෂූන් අතරෙහි අග්රස්ථානය ලැබූ සේක උන් වහන්සේගේ පූර්වාපර චරිතාපදානය මෙසේය.
මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට පූර්වයෙහි ලොව පහල වූ පදුමුත්තර නම් සර්වඥයන් වහන්සේ හංසවතී නුවර මහා සම්පත් ඇති කුලයක කුලපුත්රයෙක් ව උපන්නේය. හෙතෙම වැඩිවියට පත්ව දිනක් පියුමතුරා නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ අසා අවබෝධයෙන් යුතු වචන කථා කරන භික්ෂූන් අතර අග්රස්ථානය තබනු දැක් “මම ද අනාගතයෙහි මෙබඳු පදවියක් ලබන්නෙමි“යි අධිෂ්ඨාන කොට ගත්තේය ඒ කුල පුත්ර තෙම සත් දිනක් මුළුල්ලේ බුද්ධ ප්රමුඛ මහා සංඝයාට මහ දන් පවත්වා අවසානයේ දී තම අභිප්රාය බුදුරජාණන් වහන්සේට දැන්වීය. බුදුරජාණන් වහන්සේ අනාගතය බලා එම ප්රාර්ථනාව සඵල වනු දැක “ කුල පුත්රය, මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට මතු බුදුවන ගෞතම නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි තොප අවබෝධයෙන් යුතු වචන කථා කරන භික්ෂූන් අතරින් අග්රස්ථානය ලබන්නේ යැ“ යි නියත වූ විවරණ දුන් සේක.
වග්ගන්ත පුත්ර උපසේන මහරහතන් වහන්සේ හැම අතින් ම පැහැදීම් ගෙනදෙන භික්ෂූන් අතර අගතැන්පත් වූ සේක. තමා පමණක් නොව තමාගේ පිරිස ද එබඳු පැහැදීම් ගෙනදෙන ගති පැවතුම් ඇති හෙයින් ඒ පදිංචියට සුදුසු කම් ඇති භික්ෂුවක් වූ සේක. උන්වහන්සේගේ පූර්වාපර චරිතාපදානය පහතින් දැක්වේ.
කල්ප ලක්ෂයකට පූර්වයෙහි මෙලොව පහළ වූ පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේ සියලු සතුන් සසරින් එතෙර කරවනු පිණිස ධර්ම දේශනා කරන සමයෙහි මේ උපසේන තෙරුන් වහන්සේ හංසවතී නුවර කුලගෙයක ඉපිද වැඩිවිය පැමිණ. බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ අසනු පිණිස විහරස්ථානයට ගිය. එකල්හි බුදුරජාණන් වහන්සේ එක්තරා භික්ෂුවක් “හැම අතින්ම පැහැදීම ගෙනදෙන භික්ෂූන් අතරෙහි අග්රස්ථානය“ ලබනු දැක මම ද අනාගතයෙහි මෙබඳු පදවියක් ලබන්නේ අධිෂ්ඨාන කොට සත් දවසක් බුද්ධ ප්රමුඛ මහා සංඝයාට මහ දන් පවත්වා අවසානයේ දී තම අපේක්ෂාව බුදු බුදුරජාණන් වහන්සේට සැලකර සිටියේය. බුදුරජාණන් වහන්සේ අනාගතය බලා ඔහුගේ ප්රාර්ථනාවන් සඵල වනු දැක “ කුල පුත්රය, තොප ගේ අභිප්රාය මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකටයකට මත්තෙහි බුදුවන ගෞතම නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි සිද්ධ වන්නේ යැ“ යි නියත විවරණ දුන් සේක.
දබ්බ මල්ලපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ මනාකොට සෙනසුක් පනවන භික්ෂූන් අතරින් අග්රස්ථානය ලැබූ සේක. සියලුම අටළොස් මහා විහාර මනාව පිරිසිදු කොට ඇඳ පුටු සකස් කොට පැන් එළවා තබා කළ යුතු සියලු කාර්යයන් ව සකස් කිරීම උන්වහන්සේගේ සිරිත හෙයින් මේ සෙනසුන් පනවන භික්ෂූන් අතරින් මුල් තැන ලබන ලද්දේය. මල්ල රට රජුගේ පුත්ර හෙයින් මල්ලරාජ පුත්ර යනුවෙන් ද හැඳින්වෙන උන්වහන්සේ නමින් නම් වනසේක මහරහතන් වහන්සේගේ පූර්වාපර චරිතාපදානයක් මෙසේය.
කල්ප ලක්ෂයකට පූර්වයෙහි මෙලොව පහළ වූ පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කාලයෙහි මේ දබ්බ තෙරුන් වහන්සේ හංසවතී නුවර කුලගෙයක ඉපිද වැඩිවිය පැමිණ එක් දිනක් බුදු බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ ඇසීමට ගියහ. එහිදී බුදුරජාණන් වහන්සේ එක්තරා භික්ෂුවක් සෙනසුන් පනවන්නන් අතර අග්රස්ථානයෙහි තබනු දැක තමාද අනාගතයෙහි මෙබඳු පදවියක් ලබන්නෙමි අධිෂ්ඨාන කොට සත් දිනක් මුළුල්ලෙහි බුද්ධ ප්රමුඛ මහා සංඝයා වහන්සේට මහ දන් පවත්වා අවසානයේ දී තම අභිප්රාය පියාණන් වහන්සේට සැළ කළහ. සර්වඥයන් වහන්සේ අනා අනාගතයේ බලා එය සඵල වනු දැක එම්බා කුලපුත්රය. මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකටයකට මත්තෙහි ලොව පහළවන ගෞතම නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි සෙනසුන් පනවන භික්ෂූන් අතරින් අග්රස්ථානය ඔබට ලැබෙන්යැයි විවරණ දුන් සේකැ.
දෙවියන්ට ප්රියමනාප වූ භික්ෂුන් අතුරෙහි පිළිදවච්ච නම් මහරහතන් වහන්සේ අග්රස්ථානය ලැබු ස්ක. මුන්වහන්සේ ගේ පුර්වාපර චරිතාපදානය මෙසේ දැක් වේ.
මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට පුර්යෙහි බුදු වු පදුමුත්තර නම් සර්වඥයන් වහන්සේගේ කාලයෙහි හංසවතී නුවර මහා භෝග ඇති කුලයක උපන් මේ පිළින්දවච්ඡා තෙරුන් වහන්සේ ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ අසා පැහැදී හුන් කල්හි දිනක් බුදුරජාණන් වහසේ එක් භික්ෂුවක දෙවියන්ට ප්රියමනාප වු භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්රස්ථානයෙහි පිහිටුවන සැටි දුටහ. මම ද අනාගතයෙහි මෙබඳු පදවියක් ලබන්නෙමි යි අධිෂ්ඨාන කළ ඒ කුල පුත්ර තෙම සන්දිනක් මහ දන් දී අවසානයේ දී සර්වඥයන් වහන්සේට තමාගේ අභිප්රාය දැන්වීය. බුරජාණන් වහන්සේ අනාගතය බලා එකී ප්රර්ථනාව සඵලවන බව දැන කුල පුත්රය, මෙයින් අවුරුදු කල්ප ලක්ෂයක් ගිය තැන ලොව බුදුවන ගෞතම නම් බුදුන්ගේ ශාසනයෙහි දෙවියන් ට ප්රිය මනාපවු භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්රස්ථානය තොපට ලැබෙනු ඇතැ යි විවරණ දුන් ස්ක.
ක්ෂණයකින් ලබනලද රහත් භාවය ඇති භික්ෂුන් අතුරෙහි දාරුචීරිය මහ රහතන් වහන්සේ අගතැන්පත් වූහ. බාහිය රට උපන්
හෙයින් මුන්වහන්සේ ගේ නාමයද බාහිය නම් විය. පසු කාලයක දී දැව කැබලිවලින් සකසා ගත් වස්ත්රයක් දරා ගෙන සිටි බැවින් දාරුචීරිය නමින් ප්රසිද්ධියට පත් වු සේක. උන්වහන්සේ ගේ පූර්වාපර චරිතාපදානය මෙසේ ය.
මේ දාරුචීරිය තෙරුන් වහන්සේ මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට පුයෙහි බුදු වු පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේන්ගේ කාලයෙහි හංසවතී නුවර කුල ගෙයක ඉපිද වැඩිවියට පැමිණ වාසය කරන කල්හි දිනක් බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ ඇසීමට විහාරයට ගියහ. එකල්හි බුදුරජාණන් වහන්සේ එක්තරා භික්ෂුවක වහා අවබෝධ කරගත් රහත් භාවය ඇති භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්රස්ථානය තබනු දැක මම ද අනාගතයෙහි බුදු කෙනෙකුගෙන් මෙ බඳු පදවියක් ලබන්නෙමි යි අධිෂ්ඨාන කොට ගෙන බුද්ධ ප්රමුඛ මහා සංඝයා වහන්සේට සත් දවසක් මහ දන් දී අවසානයේ දී තම අභිප්රාය සර්වඥයන් වහන්සේට දැන්වීය. බුදුරජාණන් වහන්සේ අනාගතය බලා වදාරා එය සඵලවන බව දැන කුල පුත්රය මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට මතු බුදුවන ගෞතම නම් බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ ශාසනයෙහි ඔබ වහා රහත්භාවය
කුමාර කස්සප මහරහතන් වහන්සේ විසිතුරු ධම් කථා ඇති භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්රස්ථානය ලැබු සේක. උන්වහන්සේ බණ අසන්නවුන් එක් කෙනෙකු සිටියත්, බොහෝ දෙනකු සිටියත් විශේෂයක් නොබලා නොයෙක් උපමා දක්වමින් දහම් දෙසා ඔවුන්ට අවබෝධ කරවන සේක. කලින් පැවිදි වු කාශ්යප තෙරුන් වහන්සේ මහා කාශ්යප යනුවෙන් හදුන් වන හෙයින් මුන් වහන්සේ කුමාර කාශ්යප නමින් හදුන්වති. එසේම රජගෙදර හැදුණු වැඩුණු හෙයිනුත්, බාල අවධියේ පැවිදි වූ හෙයිනුත් කුමාර කාශ්යප නමින් හඳුන්වනු ලැබේ. උන්වහන්සේගේ පුර්වාපර චරිතාපදානය මෙසේය.
මෙයින් කලක්ෂයකට පූර්වයෙහි ලොව පහළ වු පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සමයෙහි හංසවතී නුවර එක්තරා කුල ගෙයක උපන් කුමාරකස්සප තෙරණුවෝ වැඩිවියට පැමිණ එම බුදුරජාණන් වහන්සේන්ගෙන් බණ අසන අවස්ථාවක එක්තරා භික්ෂුවකට චිත්රකථික භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්රස්ථානය දෙනු දැක තමාද අනාගතයෙහි මෙබදු පදවියක් ලබනු පිණිස මහ දන්දී සර්වඥයන් වහන්සේන්ගෙන් ඒ සඳහා නියත විවරණ ලැබුහ. අනතුරුව බොහෝ පින් කරමින් සසර සරිසරමින් සිට කාශ්යප බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ ශාසනය පිරිහෙමින් තිබුණු අවධියේ දී මෙහි මුලින් සඳහන් කළ දම්බ මල්ලපුත්ර තෙරුන්ගේ චරිත කථාවෙහි සඳහන් යහළු භික්ෂුන් සත් දෙනාගෙන් එක් අයෙක්ව උපන්නේය.
අත්ථ ධම්ම නිරුක්ති පටිසම්භිදායන සතර පටිසම්භිදාවහි දක්ෂ භාවය ඇති භික්ෂුන් අතුරෙහි මහා කොට්ඨිත මහරහතන් වහන්සේ අග්ර බවට පැමිණි සේක. අනිකුත් ප්රසිද්ධ මහරහතන් වහන්සේලා ගෙන් මෙන් ම බුදුරජාණන් වහන්සේන්ගෙන් ද පටිසම්භිදා ධර්මයන් ගැනම කරුණු විචාරණ හෙයින් මුන් වහන්සේ පටිසම්භිදාවට පැමිණි භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්ර යයි දක්වනු ලැබේ. මහා කොට්ඨිත තෙරුන් වහන්සේ ගේ පූර්වාපර චරිතාපදානය යට දක්වනු ලැබේ.
මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකට පූර්වයෙහි ලොව පහළ වූ පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ කාලයෙහි හංසවතී නුවර මහත් සම්පත් ඇති කුලයක උපන් කොට්ඨිත තෙරුන් වහන්සේ එකල බුදුරජාණන් වහන්සේන්ගෙන් බණ අසන අවස්ථාවක එක්තරා භික්ෂුවක සිව්පිළිසිඹියාවට පැමිණි භික්ෂුන් අතුරෙහි අග්රස්ථානයක තබනු දැක තමා ද අනාගතයෙහි බුදුකෙනෙකුගෙන් එම පදවිය ලබන අදහස ඇති විය.