භූමිකම්පා සිදුවීම පිළිබඳව බුදු වදන

බුදුරජාණන් වහන්සේ භූමිකම්පාවන් පිළිබද පැහැදිලි කරුණ අටක් දේශනා කර තිබේ. මෙ ම කරුණු අට අතරින් අද විද්‍යාවෙන් සොයාගත හැකි ව ඇත්තේ එක් කරුණක් පිළිබඳ ව පමණි. එය බුදුරදුන් මීට වසර දෙදහස් පන්සියගනනකට ඉහත දී සර්වඥතා ඥානයෙන් දැන දේශනා කර ඇත. විද්‍යාව ට ගෝචර වන පළමු කරුණ සත්‍ය වීම ට ත්, අනෙක් කරුණු හත අසත්‍ය වීම ට ත්, හේතුවක් නැති බව සිහිපත් කළ යුතු ය. බුදුදහමේ ශ්‍රේෂ්ඨ බව විද්‍යමාන වන්නේ ය.

මිලින්ද ප්‍රශ්නයෙහි “වෙස්සන්තර පඨවි කම්පා ප්‍රශ්නය” විසඳන නාගසේන මහ තෙරුන් වහන්සේ විසින් මෙවන් මහා පරිනිබ්බාන සුතුර ඇතුළු සුතුරන්හි දැක්වෙන අවස්ථා ඇතිවන ආකාරය මනාව විග්‍රහ කරනු ලබයි.

වෙස්සන්තර මහ රජාණන් මහා දානයන් දුන් අවස්ථාවේ උන්වහන්සේගෙ චිත්තය කෙතරම් ප්‍රබල වීද යත්, එම ප්‍රබල බව වායුගෝලයට දරා ගැනීමට නොහැකිව කම්පනය විය. එසේ වන වායුවේ කම්පනය දරා ගත නොහැකිව මහා සාගරය කම්පනය විය. මහා සාගරයේ කම්පනය දරාගත නොහැකිව මහා පෘථීවියම කම්පනය විය.

භූ චලන ගැන බුදුවදනක්‌…
නිතර නිතර භූචලන ඇතිවන හා නිතර නිතර භූ චලන ගැන කතා කරන අවධියකි මේ. භූ චලන නිසා මෑතකදී මහා විනාශයකට පත්වූ රටකි ජපානය. මිනිස්‌ ජීවිත දහස්‌ ගණනින් අහිමි විය. බාහිර වස්‌තූන් හා පරිසරය විශාල ලෙස විනාශ විය. එවැනි භූ චලන පිළිබඳව කල් ඇතිව දැනගැනීමේ විද්‍යාත්මක උපකරණ තිබියදීත් දියුණු රටවල් පවා එම ව්‍යසනයට ගොදුරු වෙයි. බටහිර රටවල් බෙහෙවින් භූ චලනවලට ගොදුරු වේ. මේ භූ චලන පිළිබඳ කතාබස්‌ ඇතිවන අතරතුර බුදුදහමේ ඒ පිළිබඳව දැක්‌වෙන කරුණු කාරණා කීපයක්‌ ඉදිරිපත් කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි. මෙම සබැදි මගින් භූමිකම්පා සිදුවන ආකාරය දැකගත හැකිය

අප භාග්‍යවත් බුදුරජාණන් වහන්සේ සියලු ලෝකවාසී ජනතාව වෙනුවෙන් මෙත් කරුණායෙන් අවුරුදු අසූවක්‌ පමණ වැඩ වාසය කොට අවසානයේ චාපාල චෛත්‍යයෙහි (ආරාමයෙහි) වැඩවසන සමයේ උන්වහන්සේ මනා සිහිනුවණින් යුතුව ආයුසංස්‌කාරක අත්හළ සේක. එවිටම මහා භූමි චලනයක්‌ ඇති විය. ආනන්ද තෙරුන් බුදුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ භූමි චලනයක්‌ ඇතිවීමට හේතු විමසීය. පහත දැක්වෙන්නේ භූමිචාල සුත්‍රයේ උපුටාගත් කොටසකි.

“අටඨ ඛො ඉමෙ ආනන්ද හේතු…” මහා භූමි චලනයක්‌ ඇතිවීමට හේතු අටකි. යනුවෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනය ආරම්භ කළ සේක.

1. “අයං ආනන්ද මහා පඨවී උදකෙ පතිටඨිතා උදකං වාතෙ පතිටඨිතං. වා කො ආකාසටෙඨා හොති… යං මහාවාතං වායනති, මහාවාතා උදකං කමෙපන්ති, උදකං කම්පිතං පඨවිං කමෙපති”

ආනන්ද, මේ පොළොව ජලයෙහි පිහිටා තිබේ. ජලය වාතයෙහි පිහිටා තිබේ. මහා වාතය හමායන විට ජලය කම්පා කරවයි. ජලය කම්පා වූ විට පොළොව පොළොව කම්පා වෙයි.

නවීන විද්‍යාඥයන් පවසන්නේත් මේ දෙයමය. අවුරුදු දෙදහස්‌ හයසියයකට පෙර භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කළ දෙයම නවීන විද්‍යාඥයන් පර්යේෂණ කොට නව දැනුමක්‌ ලෙස ඉදිරිපත් කළත් එහි නව්‍යතාවක්‌ නම් නැත.

2. සමනොවා හොති බ්‍රාහ්මණොවා ඉද්ධිමා චෙතොවසිප්පතේතා, දෙවො වා මහිද්ධිකො මහානුබාවො තස්‌ස පරිත්තා පඨවි සඤ්ඤා භාවිතා හොති, අප්පමාණා ආපොසඤ්, සො ඉමං පඨවිං කමෙපති සකමෙපති සම්පකමෙපති සමපවෙඨෙති, අයං දුතියො හෙතු”

චිත්තවංශීතාව ලත් ශ්‍රමණයෙක්‌ බ්‍රාහ්මණයෙක්‌ හෝ මහත් ඍද්ධි ඇති දෙවියෙක්‌ හෝ මේ පොළොව කම්පා කරවයි. වෙව්ලවයි. භූමි චලනයකට දෙවන හේතුව මෙයයි.

3. යදා බොධිසත්තො තුසිතා කායා චවිත්වා සතො සමපජානො මාතු කුච්äං ඔක්‌කමති, තදායං පඨවි කම්පති, අයං තනියො හෙතු”

බෝසත් තෙමේ සිහිනුවණ ඇතිව තුසිත දෙව්ලොවින් චුතව මව්කුස පිළිසිඳගන්නා අවස්‌ථාවේ මේ පොළොව කම්පා වෙයි. මේ තෙවන හේතුවයි.

4. “යදා බෝධිසත්තො සතො සම්පජානො මාතුකුච්äසමිං නික්‌ඛමති තදායං පඨවි කම්පති, අයං චතුත්ථො හේතු”

බෝසත් තෙමේ සිහිනුවණින් මවුකුසින් නික්‌මෙන කල්හි මේ පොළොව කම්පා වෙයි. මේ සිව්වන හේතුවයි.

5. “යදා තථාගතො අනුත්තරං සම්මා සම්බෝධිං අබිසම්බුජ්ධති තදායං පඨවි කම්පති, අයං පඤ්චමො හෙතු”
තථාගතයන් වහන්සේ අනුත්තර සම්මා සම්බෝධිය අවබෝධ කරන අවස්‌ථාවේ මේ පොළොව කම්පා වෙයි. මේ පස්‌වන හේතුවයි.

6. “යදා තථාගතො අනුත්තරං ධම්මචක්‌කං පවත්තෙති තදායං පඨවි කම්පති”
තථාගතයන් වහන්සේ අනුත්තර ධර්මචක්‍රය පවත්වන අවස්‌ථාවේ මේ පොළොව කම්පා වෙයි. මේ සවන හේතුවයි.

7. “යදා තථාගතො සතො සම්පජානො ආයුසංඛාරං ඔස්‌සජති, තදායං පඨවි කම්පති අයං සත්තමො හෙතු”
තථාගතයන් වහන්සේ ආයු සංස්‌කාරය අත්හරින අවස්‌ථාවෙහි මේ පොළොව කම්පා වෙයි. මේ සත්වන හේතුවයි.

8. “යදා තථාගතො අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායති, තදායං පඨවි කම්පති, අයං අට්‌ඨමො හෙතු”
තථාගතයන් වහන්සේ අනුපාදිසෙස නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවෙන අවස්‌ථාවෙහි මේ පොළොව කම්පා වෙයි. මේ අටවන හේතුවයි.

භූ චලන ඇතිවීමට බලපාන හේතු අටක්‌ මේ ලෙස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කොට ඇත. සූත්‍ර පිටකයේ දීඝනිකායේ – මහා පරිනිබ්බාන සූත්‍රයේ අන්තර්ගතව ඇත්තේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඒ දේශනාවයි.

Source:
1. www.divaina.com
2. අංගුත්තර නිකාය – භුමිචාල සුත්‍ර