පරිසරය ප්‍රායෝගික ජීවිතයේ අංක එකට වැදගත් වන සාධකයකි. මිනිසාට පමණක් නොව සෑම සත්ත්වයකුටම පරිසරයෙන් තොරව ජීවිතයක්‌ බලාපොරොත්තු විය නොහැකිය. වාතය, ජලය, ගස්‌කොළන් මේ තුළින් සියලුම සත්ත්වයන් පෝෂණය වන අතර එයින් තොරව කිසිදු සත්වයකුට ජීවයක්‌ පවත්වා ගැනීමට සිතීම පවා අපහසුය. බුදුන් වහන්සේගේ ජීවිතයේ වැඩිම කාලයක් ගතකර ඇත්තේ ස්‌වාභාවික පාරිසරික වස්‌තූන් සමඟ ගැටෙමින් ය. එසේම ධර්ම දේශනාවලදී උපමා උපමේය ලෙස යොදාගෙන ඇත්තේ ද පාරිසරික වස්‌තූන්ම ය. ජලය බසින ගංගා, කුඹුරු, පාරුව, ගොවියා, හරක්‌, ගස්‌ වැල් තුරුලතා මේ අතර ඉතා වැදගත් ය. විශේෂයෙන් ථේරගාථා, ථේරි ගාථාවලදී ද පරිසරය ඉතා මනරම්ව වර්ණනා කරන ලද කථා පුවත් ද, ඒ හා සමඟ සුදුසු පරිසරයක විසීම වැනි ධර්ම කරුණු ද, රස්‌නය, සීතල, ජන සංඛ්‍යාව අඩු වැඩිවීම් මනසෙහි ක්‍රියාකාරීත්වයට කොයි ආකාරයෙන් බලපාන්නේ ද යන්න ගැනත් අවධානය යොමු කරමින් ගස්‌ වැල් විනාශ කිරීමට කිසිදු මිනිසෙකුට අයිති නැති බවත් ඒවා සංරක්‍ෂණය කරන අයුරුත් එයින් සිදුවන හොඳ ප්‍රතිඵලත් දක්වා ඇත. එසේම ඒවා අනුගමනය කළ ඉන්දියාවේ අශෝක රජතුමා ශිලා ලිපි පිහිටුවමින් රටවැසියාගේ යහපතට කටයුතු කළ ආකාරයත් එසේම ලංකාවේ බුද්ධදාස වැනි රජවරුන්ගේ කථා පුවත් තුළිනුත් පිළිබිඹු වන්නේ බෞද්ධ සංකල්ප රාජ්‍ය පාලනයට බලපෑ ආකාරයයි.
පරිසරය යන්නෙන් ගම්‍ය වන්නේ ගෝල පහක සංයුතියකි. එනම් වායු ගෝලය, ජල ගෝලය, භූ ගෝලය, වෘක්‍ෂලතා ගෝලය හා ජීව ගෝලයයි. මේ ගෝල පහත් සමඟ ගැටෙන මිනිසාගේ චර්යාවන් කෙසේ සිදුවේද යන්න පිළිබඳ විවිධ පර්යේෂණයන් ද වර්තමානයේ සිදුකර ඇත.
